YALAN SÖYLEMENİN NEDENLERİ

YALAN SÖYLEMENİN NEDENLERİ

Yalan söylemek, çocukken çeşitli nedenlerden dolayı birisi ya da bir şey tarafından tehdit altında hissettiğimizde erken yaşta başlayan bir şeydir.

Çocuklar aslında yalan söylemeyi hedeflemezler sadece beladan uzak kalmak istedikleri için yalan söylerler. Burada beyaz bir yalan ve bizimle birlikte yetişkinliğe giriyor gibi görünüyor, ancak bazı insanlar sadece düz yalancıdırlar. Bu insanlar her şey hakkında yalan söyleyebilirler ancak bu yalanı sürdürmek onlar için yorucu olabilir.

İnsanlar Neden Yalan Söyler?

Birinin neden yalan söylediğini ve onları birer yalancı yapan şeyin arkasındaki psikoloji ilginçtir çünkü birini, bir başkasını, mülkiyetini, bütünlüğünü ve onayını koruma iç-güdüsünden geliyor gibi gözükür.

Massachusetts Üniversitesi psikoloğu Robert Feldman’a göre:

“Yalan söylemek, benlik saygısı ile alakalıdır. İnsanların, benlik saygısının tehdit edildiğini hissettiklerinde, hemen daha yüksek seviyelerde yalan söylemeye başladıklarını bulduk.”

Biz de, insanların yalan söylemesinin on iki nedeninin bir listesini bir araya getirdik ve belki de bu, ‘dilimiz sürçtüğünde’ kendimizi toparlamamızda yardımcı olacaktır.

1) Olası sonuçlardan kaçınmak

Yalan söylemek, yaptığımız şeylerin sonucundan kaçınmamız için kolay bir yoludur. Sütü döken birisi ya da eşinizi aldatan birisi olsanız bile, yalan söylemek sizi tüm berbat durumlardan kurtaracaktır.

M.F.A’dan SethSlater’ a göre:

“Yalan söylemek bizi zor durumlardan kurtarabilir.Başkalarının duygularını incitmemizden korur ve ortaklıklarımızı güçlendirir.Sosyal tavrımızı geliştirir. Bizi beladan uzak tutar. Hatta hayatımızı kurtarır.

“Ki bu da bizi bilişsel evrim biyolojisine getiriyor. Çünkü yalan, aslında, herhangi bir sosyal türün hayatta kalma kitinde ki değerli bir araçtır.”

Bu arada, yalan söylemek her şeyi iyi yapmıyor.

Yalan söylemek, hikâyenizi daha sonra tekrar anlatmanız gerekmediği sürece çoğunlukla kolaydır.

İnsanlar yalan söylemeye meyillilerdir çünkü ebeveynlerden, arkadaşlardan, iş arkadaşlarından, sevdiklerinden ya da patronlarından ceza almaktan kaçınmaya çalışırlar.

2) Garip hissetmekten kaçınmak

Bazı insanlar, düzgün bir şekilde sosyalleşmeyi bilmedikleri için yalan söylerler ve sadece insanların duymak istediklerini düşündükleri şeyler neler ise onları söylerler.

Bu durumda olmak zor bir durum çünkü herkes beğenilmek ister, ancak birçok insan yaşadıkları yerden, kiminle çıktıklarından, ne tür bir işe sahip olduklarına dair, yani kısacası kendilerine dair birçok konuda yalan söylemeleri gerektiği konusunda kendileri değilmiş gibi hissediyorlar.

Yazar ve doktor Dr. AlexLickerman şöyle açıklıyor:

“Hepimiz başkalarının bizi iyi düşünmesini istiyoruz, yine de hepimiz,zaman zaman kendimizi düşündüğümüzden daha az saygıdeğer şeyler yapıyoruz.

Bunu kabul edip, başkalarının bize karşı olan saygılarının azalmasına maruz kalmak yerine, sık sık yalanlarımızı örtbas ederiz. Cesurca veya erdemlice hareket edemediğimiz zamanlarda, olduğumuzdan daha cesur ve erdemli görünmek için yalan söylüyoruz.”

İnsanların çoğunluğu, herkesin okuduğu bir kitap okuduklarını ya da belirli bir film izledikleri konusunda yalan söylerlerken, kronik yalancılar anlattıkları hikâyelerini bir sonra ki seviyeye taşımaya meyillidirler.

Yine de dikkatli ol!

Kendinizi,önemsiz bir şey hakkında yalan söylerken bulduğunuzda, bir şey yapmış veya görmüş gibi davranmak size daha çok sıcak terler döktürtebilir. İnsanların konuştuğu şeyler hakkında herhangi bir zevk almadığınızı söylemek en iyisidir.

3) Kalabalığa Ayak Uydurmak

Aşık olmak vekabul edilmek insan hayatında ki en önemli şeylerden bir tanesidir.

Sevdiklerimiz tarafından reddedildiğimizde, insanlarda, fiziksel ve duygusal olarak için birçok sorun ortaya çıkabilir.

Refahımız, başkalarının kabulüne dayanır ve bu yüzden arkadaş edinmek hakkında yalan söyleyen insanlar bulmak çokta zor değildir.

İnsanlar ne tür yiyeceklerden hoşlandıkları, eğlence seçenekleri, yapmak istedikleri ve yapmak istemedikleri şeyler ve daha fazlası hakkında yalan söylerler.

İnsanların, uyum sağlamak için gerçekten kendilerini ortaya koymaları ilginçtir ve birisinin neden yalan söylediği için suçlamak yerine sadece size yakın olmak için çok çaba harcadığını düşünmeniz önemlidir.

Alberta Üniversitesi’nden Jennifer Argoşöyle açıklıyor:

“İkimiz de başkalarında misafirlikte kalırken (özellikle değer verdiğimiz insanlarda) iyi görünmek istiyoruz ve kendi değerimizi korumak istiyoruz.”

Bazen insanlar kendilerini rahat hissetmek için biraz zamana ihtiyaç duyarlar ve onlar rahat hissedene kadar her şey kötü bir hal alır.

4) İlerleme Kaydetmek

Şimdi dikkatimizi, çoğu insanın hakkında endişelendiği, kötücül yalan söyleme türüne çeviriyoruz.

Lickerman ‘a göre:

“Muhtemelen, yalan söylememizin en yaygın ikinci nedeni, istediğimizi elde etmektir.Maddi mallar (para gibi) ve maddi olmayan mallar (uzun masalların anlatılmasında dikkat edilmesi gibi) almak için yalan söyleriz.”

İlerlemek için yalan söylemek iş yerlerinde ve sosyal çevrelerde yaygındır.Bu, özellikle söz konusu para olduğunda ve fırsatlar ortaya çıktığında doğrudur.

Öne geçmek için yalan söyleyen insanlara “fırsatçı” denir ve genellikle bunu kendileri de bilirler.

İlginçtir ki, genellikle bu insanlar yalan söylemekle boğuşmazlar. Bu onların bir parçasıdır ve ne pahasına olursa amaçlarına ulaşmak için ne gerekiyorsa yapacaklar.

Bazen bu, bir sonraki bölümde de göreceğiniz gibi, kendi çıkarları için diğerlerini otobüsün altına atmayı dahi içerir.

5) Başkalarının kötü görünmesini sağlamak

Hiç, kendinizi kurtarmak için kendi kardeşinizi ateşe attığınız oldu mu? Yetişkinlerin hepsi bunu yapar…

Ancak, bu yetişkinler başlarını belaya sokarak öne geçmeye çalışmayı daha iyi bilirler. Yalan söylemek, promosyon için imreneniş arkadaşınızın ayağını kaydırmak için uygun bir yoldur.

Diğer insanlar hakkında kötü şeyler söyleyerek, başkalarının gönlüne götürebilecekleri çıkarımlar yaparak veya insanların satırlar arasında okuyabileceği senaryolar oluşturarak zirveye çıkan yolunuzu manipüle edebilirsiniz.

Örneğin, bazı insanlar, Jan ve Rob ile muhasebede ne yaşandığını düşündükleri ve sizin kirli işlerinizi yapacakları hakkında kendi hikâyelerini oluştururlar.

Öne geçmek için yalan söylemek, empati eksikliği olan insanlar için daha da kolaydır.

Empath’in Hayatta Kalma Rehberi ’nin yazarı psikiyatrist JudithOrloff ’a göre:

“Bizim merhamet ve empati kurmamıza neden olan şeylerin nörolojik ağdaki bir kusurdan geldiğini düşünüyorum.

Narsistler, sosyopatlar ve psikopatlar empati eksikliği denilen bir şeye sahip olduğundan, bizim gibi empati duymadıkları anlamına gelir.”

6) Başkalarını Korumak

Son olarak, insanlar başkalarını incitmemek için yalan söylerler. Sürekli yalan söyleyebilme kapasitesine sahipken, bazen bunu kendimiz için değil, diğerlerinin çıkarları için yaparız.

Hiç arkadaşınızın terfi alabilmesi için yanlış bir referans verdiniz mi?

Hiç arkadaşınız promosyon alabilsin diye onu abartarak övdüğünüz oldu mu? Çocuğunuzu, halk içinde rencide olmasından kurtarmak için yalan söylediniz mi?

Sosyal psikolog Bella Depaulo’ya göre insanlar hislerinizi korumak için yalan söyleyebilirler.

Bella Depaulo’ya göre:

“Eğer savunmasız bir yerdeysen ve diğer insanlar bunu biliyorsa, sana duymak istemeyeceğin şeyleri söylemekte tereddüt edebilirler. Gerçeklerin üstesinden gelemeyecek kadar kırılgan olduğunu düşünürlerse, yalan söylemek için can atacaklardır.”

Bazen iyi niyetlerimizle yalan söyleriz. Birbirimizi korumaya yönelik içgüdülerimiz, aşk ve kabullenmede ki içgüdümüz kadar kuvvetlidir.Tuhaf olan şey ise, yalan söylemek, hem aşkı hem de kabul edilmeyi başarmakta yardımcı olabilir.

7) Yarattıkları hikaye artık onlar için bir gerçek

Bazen bir söyledikleri yalan öylesine kökleşmiş hale gelir ki, kendilerine bile gerçek gelebilir. Sorgulamayı bırakmak için kendi beyinlerini eğittiklerinden dolayı ısrarla yalan söylerler.

Yalancılar,söyledikleri yalanların sonuçlarını umursamazlar.

JudithOrloff, TheEmpath’sSurvival Guide: Life StrategiesforSensitive’in yazarı, şöyle açıklıyor:

“Onlar yalan söylediklerinde bize zarar verdikleri gibi kendileri zarar görmezler.O kadar çok insan patolojik yalancılarla ilişkiye girerler ve neden yalan söylediklerini anlayamazlar,çünkü bu insanlar sadece empatik olmanın sıradan standartlarına uymaya çalışıyorlar.”

Yalan söylemeyi sürdürdükçeanılarımızda tuhaf bir şey gelir: Uydurduğumuzun gerçekten doğru olduğuna inanmaya başlarız.

İnsanları yalan söyleme eşiğinden gerçeği olduğunu düşündüğü noktaya geri getirmek zorlayıcı olsa da, onlara sadık kalırsanız,baskıcı bir tavır ile ihtiyaç duydukları yardımı aldıklarında, durumu tersine çevrilebilirler.

Ne yazık ki, çoğu insanyalan söylenmesinden sıkıldıkları içinsadece kapıdan çıkarlar, ama bubir ‘baskılama’ şeklidir ve düzgün bir şekilde ele alınmazsa, ilgili herkes için uzun süren ciddi sonuçlar doğurabilir.

8) Yalancıların kendilerinden beklentiyi yüksek tutması

Bazı insanlar kendilerini ya da başkalarını hayal kırıklığına uğratmak istemedikleri için yalan söylerler. İşlerin olduğundan daha iyi görünmesi için boşlukları doldurarak bir hikaye hazırlarlar.

İnsanlar bunu genellikle parayla, başarıyla ve fırsatlar ile yaparlar.

Ayrıca birçok yalancı, kişiliklerini kaybetmemek için de yalan söylerler.

Klinik psikoloğuDavid J. Ley’e göre:

“Size böyle hissetmeyebilirsiniz, ancak yalan söyledikten sonra yalancılar, genellikle etraflarındakilerin saygısını kaybetmekten endişe duyarlar.Onları sevmenizi, etkilenmenizi ve onlara değer vermenizi isterler.Ve gerçeğin, onları reddetmenize ya da utandırmanıza neden olabileceğinden endişe ederler.”

Tanıdığınız biri bu şeylerden herhangi biri hakkında yalan söylüyorsa ve nedenini anlayamıyorsanız, oturun ve onlarla güvenleri ve neden hayatlarında neler olup bittiğini süslemeye ihtiyaç duydukları hakkında konuşun.

Kimi etkilemeye çalıştıklarını ve bu hikâyeleri oluşturanın neden önemli olduğunu tartışmak, onlara daha fazla güven ve değişim sağlayabilecek bir diyalog açabilir.

9) Yalanlar ağa takılır ve kontrolden çıkarlar

Ne zaman birisi yalan söylese, onlar, yalanlarının kendilerini ele verme ihtimali ile karşı karşıya kalırlar. Yalanlarımızı ve anlattığımız hikâyeleri kontrol altında tuttuğumuzu düşünmeyi seviyoruz, ancak bu yalanlar uzun sürdüklerinde, kendi başlarına bir yaşam sürmeye meyilli oluyorlar.

Bu genellikle kumar oynayan, sigara ve alkol içen, küfreden, para problemleri olan, çok fazla utanan ve korkan insanlar için geçerlidir.

Psikolog LindaBlair, bu insanların kendi kuyularını kazdıklarını söyleyerek şöyle ekledi:

“Bu konunun, onlar için nasıl başa çıkılacağını bildiklerini sanmıyorum.Muhtemelen gerçek beyin işleviyle ve bazı insanların beyinlerinin çalışma biçimiyle bir ilgisi olduğunu düşünüyoruz, bu da diğer insanlar üzerindeki etkisini anlamalarını zorlaştırıyor…Böyle düşünüyoruz, ancak henüz kesin olarak emin değiliz.”

Birisi bu konuda yalan söylüyorsa ve kontrolden çıkmış gibi gözüküyorsa, bir yalan ağında saklanmak yerine konuyu ele almak için bir plan tasarlamalarına yardımcı olun.

10) Yalan söylemek onlara sizin veya hakkında yalan söylenilen olay üzerinde bir kontrol hissi verir.

Bazı insanlar için yalan söylemek onlara üstünlük sağlar. Onlar, gerçeğin kanıtlanmadığı ya da kanıtlanamadığı zamanlarda,kendilerini eksiksiz ya da önemli göstermek için yalan söyleyebilirler.

Bu riskli bir durumdur çünkü bu yalanlar çoğu zaman bu zaman zarfında başkalarına da zarar verir.

Eğer arkadaşınız sizi kontrol ediyorsa veya kontrol etmeye çalışıyorsa, paylaştığınız şeyler hakkında onun yalan söylediğini söylemek güvenli olabilir.

Olayları onlarla tartışmak, durumu daha da kötüleştirir ve sorduğunuz sorularda ki ilgili boşlukları doldurmak için daha fazla yalan söylerler, ancak bu kişinin gerçekte kim olduğunu hemen öğrenmek,sadece merak etmekten daha iyidir.

11) Kendi Söylediklerine İnanıyorlar ve Senin de İnanmanı İstiyorlar

Yalan, konuşmanın ya da durumun yönünü değiştirmek için ortaya çıkmıştır. Eğer arkadaşın sana yalan söylüyorsa, onun akıl sağlığı hakkında söylediklerine inanmana ihtiyacı olabilir.

Bir şey olursa, hikâyeyi, olayın gerçekleştiğine dairseni ikna edebilmek için,sanki doğruymuş gibi anlatmaya devam edebilir.

Klinik psikolog David J. Ley’e göre:

“Genelde, sürekli aynı yalanları tekrarlayan yalancılar, hafızalarının güvenilmez hale geldiği anda üzerlerinde çok fazla baskı hissederler. Bir şey söylediklerinde, gerçekte o andan itibaren kendileri de gerçeğin o olduğuna (sürekli olduğu gibi)inanmaya başlamalarıdır.”

Birisini, eski bir dostununuz görmek, kumar makinesinde para kaybetmek, ya da işte ki bir kazaya tanık olmak, baştan beri onun bu konuda haklı olduğuna inanmanızı istemesine neden olacak bir yalan sarmalını tetikleyebilecek şeylere örnektir.

12) Yalanı, Gerçek Hale Getirmek İçin

Son olarak, insanlar genellikle, söyledikleri şeyi kendileri için gerçek hale getirdiklerinden dolayı, yalan söylerler. İnanmak istiyorlarsa ya da gerçek olmasını istiyorlarsa, tek yapmaları gereken şey, bu yalanı yeterince söylemek ve gerçek olduğunu düşünmektir.

Bu, psikoloji 101’dir. Bir şeye inanırsak, başkasının, bizi aksine ikna etmeye çalışması ne kadar zor olsa da, artık o şey bizim için doğrudur. Ayrıca, yalan söylemek, daha fazla çaba göstermek harcamak istemediğimizde de en kolay seçenektir.

Harvard Üniversitesi’nde bir ahlak bilimcisiolan Sissela Bok’nın National Geographic ’de söylediğine göre:

“Yalan söylemek, güç kazanmanın diğer yollarına göre çok kolaydır. Birinin parasını veya servetini almak için yalan söylemek, birisini öldürmekten veya banka soymaktan çok daha kolaydır.

Yalanlar üzerine inşa edilmiş hiç bir yaşam, yaşam değildir.

Yalan söylemek yalnızca yalan söylediğiniz kişiye zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda kendi yaşamınızda da çok fazla fikir ayrılığı yaratır.

Duke psikoloğu Dan Ariely’ye göre:

“Yalan söylemenin tehlikeli yanı, insanların hareketlerinin, bizi nasıl değiştirdiğini anlamamasıdır. Bir toplum olarak, yalan söylemeyi cezalandırmadığımızda, tekrar yaşanma ihtimalini kolaylaştırdığımızı anlamamız gerekir.”

Belki de yalansız bir hayat yaşamak imkânsızdır. Ama dürüst bir şekilde yaşamamızın ne bize ne de başlarına bir zararı vardır…